ความยากจนเปิดทางสู่ความรู้แจ้ง

"ขอต้อนรับเข้าสู่

สภาวะยากจน

อันประเสริฐ

และเปี่ยมด้วยปัญญา"

“มีคนที่คิดว่า ด้วยการดำรงชีวิตอย่างเรียบง่ายอย่างที่ปฏิบัติกันในโรงเรียนของข้าพเจ้านั้น ข้าพเจ้ากำลังเผยแพร่คำสอนว่าความยากจนเป็นสิ่งอันพึงปรารถนาตามอุดมคติที่แพร่หลายอยู่ในยุคกลาง... แต่หากมองจากมุมมองด้านการศึกษาแล้ว ไม่ควรหรอกหรือที่เราจะยอมรับว่าความยากจนนั้นเป็นโรงเรียนที่มนุษย์จะได้รับบทเรียนบทแรกและการอบรมที่ดีที่สุด? กระทั่งมหาเศรษฐีก็ยังต้องเกิดมาอย่างยากจนสิ้นหวังและเริ่มบทเรียนของชีวิตตั้งแต่ต้น เขาต้องหัดเดินเช่นเดียวกับเด็กที่ยากจนที่สุด แม้ว่าเขาจะมีทรัพย์สมบัติมากมายที่ช่วยให้เขาไม่ต้องใช้ขาเดินก็ตาม ความยากจนทำให้เราได้สัมผัสกับชีวิตและโลกอย่างเต็มเปี่ยมเพราะการมีชีวิตอย่างร่ำรวยนั้นเป็นการมีชีวิตโดยอ้อมที่ผ่านการกระทำการต่างๆแทน โดยผู้คนที่อยู่รายรอบ จึงเท่ากับมีชีวิตอยู่ในโลกที่ห่างไกลจากความเป็นจริง นี่อาจจะดีสำหรับความเพลิดเพลินและเกียรติยศขแงเขาผู้นั้น แต่ไม่ใช่สำหรับการศึกษา ความมั่งคั่งเป็นกรงทองขังลูกๆของคนรวยที่ถูกฟูมฟักเลี้ยงดูจนเสียพลังแห่งการสร้างสรรค์ ดังนั้นในโรงเรียนของข้าพเจ้าจึงต้องสนับสนุนครูที่ยอดเยี่ยมคนนี้อย่างเต็มที่ ซึ่งเป็นที่ขยะแขยงอย่างยิ่งสำหรับพวกเศรษฐีมีสตางค์ นั่นคือความว่างเปล่า ไร้เฟอร์นิเจอร์และวัสดุอุปกรณ์ใดๆไม่ใช่เพราะว่านั่นคือความยากจน แต่เพราะว่าสิ่งนี้จะนำไปสู่ประสบการณ์ส่วนตัวต่อโลกของแต่ละคนต่างหาก...”

“โรงเรียนของข้าพเจ้า”
รพินทรนาถ ฐากูร